پورتال جامع گیلان


افلاطونی

AFLATUNI تلفظ

بازی ها دسته بندی


افلاطونی که وجه تسمیه اش روشن نیست و تا سی چهل سال قبل در رشت متداول بود یک سرگرمی پسرانه و نوعی بخت آزمایی خوراکی است. بساط افلاطونی در یک طبق حلبی مدور، یک چهارپایه بلند، یک سطل آب، یک دخل و ده پانزده عدد میخ کلفت به بلندی بیست سانتی متر خلاصه می شد. طبق که به شکل لانه زنبور خانه بندی می شد حدود 20 تا 30 خانه لوزی شکل داشت. هر خانه را با یک نوع مربای کشی سفت پر می کردند. مربا ها به شرح زیر بودند: آلبالو، اخته، هویچ، توت فرنگی، گل قند، زنجبیل، دارچین، زرشک، شقایق، به، نارگیل، پرتقال، نارنج، شیر مرغ (شیر و شکر توام)، برگه زردآلو، خرما و امثال آن. خلال پسته، خلال بادام و رنده پسته و بادام، هل، گلاب و مغز گردو جزء مخلفات مربا محسوب می شد. مربا را برای سفت و کشی کردن به شرح زیر عمل می آورند: شکر را مات کرده و تا مرحله قوام آمدن و سیال شدن می جوشانیدند. شکر آب کرده و سفت را در خانه ها می ریختند و محتوای هر خانه رابا نوعی مربا می آمیختند و می گذاشتند تا خود به خود سرد شده و قالب بگیرد. خانه ها از محور قالب طبق سه ردیفه بودند. افلاطونی دخل را در وسط طبق و سطل محتوی آب سرد و میخ ها را وسط چهارپایه روی زمین می گذاشت. ته میخ پهن بود ظاهرا افلاطونی آن ها را نزد آهنگر می برد و آهنگر ته میخ ها را مثل سر پیچ گوشتی پهن می کرد. علی الرسم مشتری یکی از میخ ها را بر می داشت ته میخ را روی مربای دلخواه قرار می داد و از افلاطونی می پرسید: بشم؟ (بروم؟). افلاطونی با توجه به موقعیت موقعیت میخ تعیین قیمت می کرد. فرضا می گفت: دو عباسی بوشو. مشتری اگر با نرخ موافقت می کرد میخ را از همان نقطه تا انتهای خانه پر از مربا فرو می کرد، میخ را بیرون می کشید و مربای چسبیده به میخ را می خورد و ته میخ را لیس می زد و میخ را دوباره در سطل آب می انداخت. اگر روی قیمت توافق نمی شد مشتری و افلاطونی سر قیمت چانه می زدند یعنی موقعیت جغرافیایی میخ بر روی مربا آنقدر جابجا می شدتا بالاخره توافق به عمل می آمد. بسیار اتفاق می افتاد که میخ حتی سر سوزنی مربا بر نمی داشت. در این صورت مشتری بازنده محسوب می شد و پول را می پرداخت. افلاطونی ها ابتدا آب سرد در سطل می ریختند اما چون این کار بهداشتی نبود و میخ در آب سرد خوب تمیز نمی شد کم کم بهداشتی تر شدند. یک سماور خیلی کوچک را جایگزین سطل ساختند و سماور را در وسط طبق به جای دخل گذاشتند بدنه سماور متخلخل بود و در هر سوراخ بدنه سماور یک میخ جا می گرفت از این رو میخ بعد از هر بار استعمال در آب گرم قرار می گرفت و استرلیزه می شد. در میان افلاطونی های رشت محمد افلاطونی از بقیه معروف تر بود.



apps